Alle voorzienbare risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van grote betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of het eigen vermogen, worden als risico aangemeld.
Risico’s kunnen als volgt worden ingedeeld:
- risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid;
- risico’s voortvloeiend uit beleid van hogere overheden;
- risico’s voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden;
- risico’s voortvloeiend uit het handelen van derden;
- risico’s voortvloeiend uit voor de gemeente niet te beïnvloeden ontwikkelingen.
a. Risico's voortvloeiend uit eigen beleid
Garanties | Door de gemeente zijn garanties afgegeven voor geldleningen die door verenigingen of instellingen binnen de gemeente zijn aangegaan. Als de geldleningen niet worden terugbetaald door de verenigingen of instellingen, dan wordt de gemeente hiervoor aansprakelijk gesteld.
Gennep heeft voorts twee garantstellingen afgegeven voor leningen aan de Stichting INTOS. Betaling van de rente en aflossing van deze leningen zijn gegarandeerd, het risico is nihil.
OPEN EINDE REGELINGEN | De gemeente kent veel taakvelden met open-einde-regelingen. Te denken valt aan de Wet Werk en Bijstand, leerlingenvervoer en Wet Sociale Werkvoorziening. Door de decentralisaties in 2015 heeft de gemeente veel nieuwe taken gekregen in het sociaal domein. Deze open einde regelingen kunnen leiden tot plotselinge instroomfluctuaties en soms erg dure individuele voorzieningen. Om deze onzekerheden en risico’s te dempen houden we een bestemmingsreserve aan.
Sociaal domein | Door de drie decentralisaties is een verruiming ontstaan van taken en verantwoordelijkheden op het gebied van Jeugdzorg, Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet, kortweg sociaal domein. Bij het opstellen van de begroting wordt een inschatting gemaakt van de verwachte kosten. De ontvangen middelen vanuit het rijk zijn niet toereikend en daarom heeft het rijk In 2023 voor jeugdzorg incidenteel middelen toegekend. Voor eventuele tegenvallers binnen het sociaal domein is een bestemmingsreserve beschikbaar.
jeugdzorg mutsaersstichting | Als gevolg van de financiële situatie bij de Mutsaersstichting bestaat de kans dat er een beroep gedaan wordt op een financiële injectie van regiogemeenten. De kans dat ook Gennep een bijdrage moet leveren is aanzienlijk. Hiermee wordt getracht om de continuïteit van de Mutsaersstichting en daarmee de voortgang van de jeugdzorg trajecten te blijven voortzetten. Wat de voorwaarden en financiële impact is voor de gemeenten is op dit moment niet duidelijk.
Planschade | Elke planologische maatregel als bedoeld in artikel 49 Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) kan leiden tot planschade. De WRO maakt afwenteling van planschade op een initiatiefnemer mogelijk. Om het risico op planschade zoveel mogelijk te beperken, is het binnen de gemeente Gennep gebruikelijk om voorafgaand aan toepassing van ruimtelijke procedures, waarbij schade niet kan worden afgewenteld, onderzoek te (laten) verrichten naar mogelijke schade die het gevolg kan zijn van de betreffende procedures (de zogenaamde planschaderisico-inventarisatie). Binnen de grondexploitatiegebieden wordt waar dat noodzakelijk is wel rekening gehouden met mogelijke planschadeclaims. De bevoegdheid om te beslissen over ingediende planschadeverzoeken ligt bij ons college.
Opbrengst toeristenbelasting | In de meerjarenbegroting is uitgegaan van een stijging van de opbrengst toeristenbelasting uitgaande van een stijging van het aantal overnachtingen. Het stimuleren van recreatie en toerisme is een speerpunt. Uit het verleden blijkt dat bij een neerwaartse conjunctuur het aantal overnachtingen daalt. Dit is een autonome ontwikkeling waar wij als gemeente geen invloed op hebben.
Verbindingsweg | In 2021 is een start gemaakt met de voorbereidingen voor de aanleg van de verbindingsweg in Milsbeek. In 2022 en 2023 zijn de benodigde gronden aangekocht. Op dit moment loopt de beroepsprocedure bij Raad van State. De daadwerkelijke start van aanleg Verbindingsweg is nog niet aan te geven, maar kan pas na een onherroepelijk bestemmingsplan. Het opgenomen budget is gebaseerd op een kostenraming. Daadwerkelijke aanbesteding, die pas na onherroepelijk bestemmingsplan en uitwerking van de civieltechnische ontwerpen kan plaatsvinden, moet uitwijzen of dit bedrag marktconform is.
Bouwgrondexploitatie | Voor mogelijke risico’s in het kader van de bouwgrondexploitatie wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid. Voor deze risico's is de Algemene reserve grondexploitaties beschikbaar. Bij de bepaling van de minimale weerstandscapaciteit zijn deze risico’s niet meegenomen.
PAND VOORMALIG BRANDWEERKAZERNE | Het pand van de voormalige brandweerkazerne heeft in 2021 een gemeentelijke monumentenstatus gekregen. Het pand mag hierdoor niet meer gesloopt worden en is daarom uit het exploitatiegebied Gennepermolen gehaald. De toekomstige invulling/bestemming van het pand is nog onduidelijk. Afhankelijk van de beleidskeuze die hiervoor gemaakt wordt zal dit een financiële vertaling krijgen. Op dit moment is dit nog niet in te schatten.
INFORMATIEBEVEILIGING EN PRIVACY | We zorgen ervoor dat alle organisatorische, procedurele en technische beveiligingsmaatregelen geborgd zijn, zodat de continuïteit van ICT, informatie en informatievoorziening zijn gegarandeerd en eventuele gevolgen van beveiligingsincidenten beperkt zijn. 100% veiligheid bestaat niet. Recente problemen bij diverse gemeenten bewijzen dat en geven aan dat we alert moeten blijven.
b. Risico's voortvloeiend uit het beleid van hogere overheden
Algemene uitkering | Via het gemeentefonds of via specifieke uitkeringen worden rijksmiddelen aan gemeenten beschikbaar gesteld. Het gemeentelijk beleid is daarom gevoelig voor rijksmaatregelen die deze geldstromen betreffen. Vooral ten aanzien van de algemene uitkering is dit risico substantieel. Hoewel het trap op, trap af mechanisme is los gelaten, kent de omvang van de algemene uitkering nog steeds vele onzekerheden. Voor 2026 wordt de inmiddels geduid als het 'financiële ravijn'.
Daar bovenop komen de effecten van de herijking van het gemeentefonds. Voor Gennep is dit nadeel zeer groot. De wijze waarop dit nadeel in de jaren zijn vertaling krijgt is nog niet duidelijk.
In de afgelopen jaren zijn door het rijk bij december circulaire extra middelen beschikbaar gesteld. Door het late moment van beschikbaar komen kunnen ze in het boekjaar niet meer worden benut.
Omgevingswet | De structurele en incidentele financiële wijzigingen die de Omgevingswet vanaf 2024 met zich meebrengt, zijn zo goed als mogelijk vertaald in de meerjarenbegroting. Of deze bijstellingen toereikend zijn zal gaandeweg blijken, een en ander hangt ook af van de middelen die we hiervoor al dan niet via het Rijk ontvangen.
c. Risico's voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden
Sociale werkvoorziening | De meerjarenbegroting voor de Sociale Werkvoorziening vraagt structureel om een gemeentelijke bijdrage. Uit onderzoek is gebleken dat naar de toekomst sprake is van een toename van het nadelig exploitatie resultaat. In 2023 heeft INTOS een extra tekort gepresenteerd van de € 350.000. Dit wordt voor een deel opgevangen door het inzetten van reserves. Desondanks resteert een aanzienlijk extra aandeel voor de gemeente Gennep. Voor een toelichting verwijzen wij u naar de analyse van het resultaat. Voor 2024 en 2025 en verdere jaren wordt ook een hoger exploitatietekort verwacht.
d. Risico's voortvloeiend uit handelen van derden
Waarborgfonds Sociale Woningbouw | In het kader van de bruteringsoperatie heeft de gemeente Gennep het risico van de garantieverstrekking c.q. leningverstrekking aan woningcorporaties overgedragen aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). De gemeente fungeert naast de corporaties en het waarborgfonds als derde “achtervang”. Alleen als de bijdragen van de voorgaande twee partijen ontoereikend zijn, moeten Rijk en gemeenten op verzoek van WSW renteloze leningen verstrekken. Gemeenten lopen een minimaal risico.
Waarborgfonds Eigen Woningbouw | Het risico van garantieverstrekking in het kader van de Nationale Hypotheek Garantie is ondergebracht in het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW). Uit de liquiditeitsprognoses van het WEW blijkt, dat geen aanspraken zijn te verwachten op de achtervangfunctie van gemeenten.
e. Risico's voortvloeiend uit voor de gemeenten niet te beïnvloeden ontwikkelingen
Renteontwikkeling | Door de voorgenomen investeringen moeten we in de toekomst één of meerdere nieuwe geldleningen afsluiten. Indien de rente op de geld- en kapitaalmarkt zich ongunstig ontwikkelt ten opzichte van het in de begroting opgenomen rentepercentage, dient rekening te worden gehouden met extra rentelasten voor de lening die afgesloten gaat worden. De ontwikkeling kan ook positief zijn als de rente zich gunstig ontwikkelt. Op korte termijn verwachten we geen nieuwe financieringen aan te trekken.
Economisch onzekere situatie | De onrust in de Oekraïne en het conflict tussen Israël en Hamas brengen onrust mee. Deze onrust leidt tot onzekerheden en mogelijke effecten op de economische situatie. In de landen om ons heen wordt al gesproken over een lichte recessie. Voor dit moment is daar Nederland nog geen sprake van, maar gezien de aard van onze economie is dat niet uit te sluiten. De renteontwikkeling lijkt zich te stabiliseren en misschien iets te dalen. Ook dit kan effecten hebben op de economie en uiteindelijk onze financiën.